Σε μια κρίσιμη συγκυρία για τη σταθερότητα της Μεσογείου και την ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα εντείνει τις διπλωματικές και επιχειρησιακές της πρωτοβουλίες για την ανάσχεση των αυξανόμενων μεταναστευτικών ροών από την ανατολική Λιβύη προς τη νότια Κρήτη.
Η πρόσφατη (1/7/2025) συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, στο Μέγαρο Μαξίμου δεν ήταν απλώς μια συνάντηση ρουτίνας. Αντίθετα, αποτέλεσε κομβική επαφή με σκοπό τον συντονισμό για την αντιμετώπιση ενός φαινομένου, που ενδέχεται να εξελιχθεί σε στρατηγική κρίση για ολόκληρη την Ευρώπη.
Η νέα διαδρομή και τα κίνητρα
Τους τελευταίους μήνες έχει καταγραφεί πολύ σημαντική αύξηση των μεταναστευτικών ροών από τα λιμάνια της ανατολικής Λιβύης, κυρίως της Δάρνης, της Αλ Μπάιντα και του Τομπρούκ, με προορισμό τα νότια παράλια της Κρήτης. Η αλλαγή αυτή δεν είναι τυχαία.
Πηγές ασφαλείας στην Αθήνα εκτιμούν ότι:
- Η διαδρομή μέσω της Κρήτης προσφέρει χαμηλότερο κίνδυνο εντοπισμού σε σύγκριση με τις παλαιότερες, καθιερωμένες διαδρομές προς Ιταλία ή Μάλτα, που είναι πλέον υπό αυστηρή παρακολούθηση, και γι’ αυτό προτιμάται από τους διακινητές.
- Η αποδυνάμωση του λιβυκού κρατικού μηχανισμού στην ανατολική Λιβύη, ιδίως μετά τις πλημμύρες στη Δάρνη (2023), έχει επιτρέψει σε δίκτυα διακινητών να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σχεδόν ανεμπόδιστα.
- Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός μεταξύ Τουρκίας, Ρωσίας και Ε.Ε. στη Λιβύη, με τη στήριξη διαφορετικών φατριών, έχει οδηγήσει σε συνθήκες αποσταθεροποίησης που οι διακινητές εκμεταλλεύονται πλήρως.
Σύμφωνα με Έλληνες αξιωματούχους, η απόπειρα παγίωσης μιας «νέας μεταναστευτικής οδού» από τη Λιβύη προς την Κρήτη αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου γεωστρατηγικού παζλ: η Λιβύη, αν και διαλυμένη, εξακολουθεί να είναι ισχυρός παράγοντας στην περιοχή, κι αυτό περιλαμβάνει και τη χρήση των ροών ως εργαλείο πίεσης.
Οι αρχές της Ανατολικής Λιβύης, υπό τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, έχουν αντιμετωπίσει επανειλημμένως κατηγορίες από διεθνείς οργανισμούς για σκόπιμη ανοχή (ή και συνέργεια) σε κυκλώματα διακίνησης. Το ερώτημα είναι γιατί θα ήθελε μια de facto κυβέρνηση να επιτρέψει την αποστολή χιλιάδων μεταναστών προς την Ελλάδα και γενικότερα προς την Ευρώπη;
Η απάντηση είναι πολυεπίπεδη:
- Οικονομικά κίνητρα: Τα κυκλώματα διακίνησης φέρνουν ρευστότητα σε μια καθημαγμένη περιοχή, χωρίς άλλες πηγές εισοδήματος.
- Διπλωματικός μοχλός πίεσης: Η μετατροπή των μεταναστών σε «χαρτί» διαπραγμάτευσης με την Ε.Ε. ή την Τουρκία είναι μια παλιά τακτική, γνωστή από άλλες χώρες (γνωρίζουμε καλά στη χώρα μας τι ακριβώς επιχείρησε να κάνει η Τουρκία το 2020 στον Έβρο).
- Έλλειψη θεσμικού πλαισίου και διεθνούς ελέγχου: Η απουσία εθνικής κυβέρνησης ενιαίας αποδοχής στη Λιβύη επιτρέπει στους τοπικούς άρχοντες να λειτουργούν κατά το δοκούν, χωρίς σοβαρές συνέπειες.
Η σημασία της ευρωπαϊκής συνδρομής
Η συνδρομή της Ε.Ε. στην ελληνική προσπάθεια δεν αποτελεί απλώς μια συμβολική «στήριξη». Είναι υπαρξιακής σημασίας για την επιτυχία της ανάσχεσης των ροών, κυρίως για τρεις λόγους:
- Η Ελλάδα δεν έχει την επιχειρησιακή δυνατότητα να επιτηρεί μόνη της την τεράστια θαλάσσια ζώνη στα νότια της Κρήτης. Η συνδρομή της Frontex και των ευρωπαϊκών ναυτικών αποστολών είναι απαραίτητη για διαρκή παρουσία και αποτροπή.
- Η επιρροή της Ε.Ε. στις λιβυκές αρχές, με οικονομικά και πολιτικά μέσα, είναι ασφαλώς πολύ μεγαλύτερη από αυτή της Ελλάδας. Μέσω της χρηματοδότησης, της αναγνώρισης ή της απομόνωσης, η Ε.Ε. μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά των δρώντων στην Ανατολική Λιβύη.
- Η αποτροπή της εγκαθίδρυσης νέας μεταναστευτικής διαδρομής είναι κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον, όχι μόνο ελληνικό. Αν παγιωθεί η ροή μεταναστών προς την Κρήτη, η πίεση θα μεταφερθεί στις ενδοευρωπαϊκές μετακινήσεις μεταναστών, όπως συμβαίνει συνήθως, γεγονός που ήδη προκαλεί τριβές στον χώρο Σένγκεν.
Με αυτά τα δεδομένα, η Αθήνα προχώρησε ήδη σε σειρά κινήσεων:
- Ανέπτυξε δύο φρεγάτες του Πολεμικού μας Ναυτικού για επιτήρηση μεταξύ Κρήτης και Λιβύης.
- Πραγματοποιεί διπλωματικές επαφές με τις αρχές της Ανατολικής Λιβύης και προωθεί την παράδοση τεχνικού.
- Πιέζει την Ε.Ε. να επιταχύνει τις πολιτικές επιστροφών και να ενισχύσει την ευρωπαϊκή ναυτική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ταυτόχρονα, όπως ανακοίνωσε ο επίτροπος Μπρούνερ, στις 8 Ιουλίου θα επισκεφθεί τη Λιβύη, συνοδευόμενος από υπουργούς της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Μάλτας. Θα είναι η πρώτη σοβαρή δοκιμασία για τον νέο υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνο Πλεύρη. Η επίσκεψη έχει στόχο τη δημιουργία κοινού ευρωπαϊκού μετώπου — μια «ομάδα Ευρώπης» που θα συντονίσει δράσεις με τις λιβυκές αρχές.
→ Διαβάστε επίσης: ΟΠΕΚΕΠΕ: Το σκάνδαλο που (υποτίθεται πως) κανείς δεν ήξερε
Το διακύβευμα για την Ευρώπη
Η επιτυχία της ελληνικής (που είναι και ευρωπαϊκή) στρατηγικής θα εξαρτηθεί από τρεις παράγοντες:
- Την πραγματική βούληση των λιβυκών αρχών να συνεργαστούν.
- Τη συνέπεια της Ε.Ε. στις δεσμεύσεις της (οικονομική ενίσχυση, τεχνική βοήθεια, πολιτική πίεση).
- Τη σταθερότητα στο εσωτερικό της Λιβύης, που αυτή τη στιγμή παραμένει εύθραυστη.
Εάν αυτά δεν επιτευχθούν, υπάρχει ο κίνδυνος η Κρήτη να μετατραπεί από σύνορο της Ελλάδας σε νέα πύλη εισόδου προς την Ευρώπη, με όλες τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες που αυτό συνεπάγεται, αλλά και την ίδια την ασφάλεια των πολιτών.
Η μάχη για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών από τη Λιβύη προς την Κρήτη είναι σαφές ότι δεν είναι απλώς ελληνική υπόθεση. Αποτελεί κρίσιμο τεστ για την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υπερασπιστεί τα εξωτερικά της σύνορα με τρόπο συντονισμένο, αποφασιστικό και αποτελεσματικό. Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, όχι μόνο ως χώρα υποδοχής, αλλά ως στρατηγικός πυλώνας σταθερότητας σε μια περιοχή που απειλείται από αποσταθεροποίηση, γεωπολιτικά παιγνίδια και ανθρώπινη απελπισία.
Το στοίχημα είναι διπλό: να μη μετατραπεί η Κρήτη σε νέα «Λαμπεντούζα» και να αποδείξει η Ευρώπη ότι η αλληλεγγύη δεν εξαντλείται σε συμβολικές δηλώσεις, αλλά εφαρμόζεται στο πεδίο με αποτελεσματικότητα. –
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
