Η πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στην Τρίπολη επιχειρεί να εγκαινιάσει μια νέα φάση στις ελληνολιβυκές σχέσεις, όμως πίσω από τις ευγενικές δηλώσεις και τα χαμόγελα των επισήμων, παραμένει ένα πλήθος άλυτων και ιδιαιτέρως κρίσιμων προβλημάτων. Η τριγωνική σχέση Ελλάδας–Λιβύης– Τουρκίας, η εκκρεμότητα στην οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, η απουσία απτών αποτελεσμάτων από την επίσκεψη Γεραπετρίτη, οι τουρκολιβυκές συμφωνίες και η ενεργός εμπλοκή μεγάλων πετρελαϊκών κολοσσών, συνθέτουν ένα γεωπολιτικό περιβάλλον το οποίο απαιτεί επιδεξιότητα, σταθερές αρχές και συνεπή στρατηγική.
Κεντρικό εμπόδιο στην οικοδόμηση μιας υγιούς σχέσης μεταξύ Αθήνας και Τρίπολης παραμένει η τουρκολιβυκή συμφωνία του 2019, με την οποία Τουρκία και Λιβύη οριοθέτησαν αυθαίρετα θαλάσσιες ζώνες αγνοώντας πλήρως και σε πλήρη αντίθεση προς το Διεθνές Δίκαιο, την ύπαρξη της Κρήτης και άλλων ελληνικών νησιών. Η Τουρκία, επωφελούμενη από την αστάθεια στη Λιβύη και την εσωτερική πολιτική της διάσπαση, εμβαθύνει τη στρατιωτική και οικονομική της παρουσία στη χώρα, παρέχοντας υλικό, υποδομές και στήριξη στις αρχές της Τρίπολης αλλά και, προσφάτως, επιδιώκοντας προσέγγιση με τον στρατάρχη Χαφτάρ στην Ανατολική Λιβύη λόγω της αναίτιας χαλάρωσης της Αθήνας στις σχέσεις της με τη Βεγγάζη.
Η επιρροή της Αγκυρας
Η επιρροή της Άγκυρας είναι εμφανής τόσο στις ρηματικές διακοινώσεις της Λιβύης προς τον ΟΗΕ όσο και στους χάρτες που καταθέτει, με τους οποίους διεκδικεί τεράστιες θαλάσσιες εκτάσεις, ακόμη και περιοχές μόλις 14 ν.μ. από τις νότιες ακτές της Κρήτης. Αυτή η πρακτική δεν εδράζεται μόνο σε ένα αμφισβητούμενο νομικό πλαίσιο, αλλά και σε μια ρητή απόρριψη της επήρειας που έχουν τα ελληνικά νησιά στην υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Χαρακτηριστικά, η Λιβύη υιοθετεί την τουρκική θέση ότι «τα νησιά μπορούν να αγνοηθούν», θέση ασυμβίβαστη με το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), το οποίο άλλωστε έχει υπογράψει αλλά δεν έχει κυρώσει η Λιβύη.
Το ενδιαφέρον της μεγάλης αμερικανικής εταιρείας Chevron για τα τεμάχια «Νότια Κρήτη 1» και «Νότια Κρήτη 2», που εμπίπτουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, αλλά σύμφωνα με το τουρκολιβυκό αφήγημα θεωρούνται αμφισβητούμενες ζώνες, συνιστά μια «νίκη στα σημεία» για την ελληνική διπλωματία, αλλά ταυτόχρονα κλιμάκωσε τις εντάσεις. Οι λιβυκές ρηματικές διακοινώσεις και η ρητορική πίεση εναντίον της Ελλάδας αποτελούν, σε μεγάλο βαθμό, αντίδραση στην εν δυνάμει αμφισβήτηση της «Γαλάζιας Πατρίδας» από διεθνείς ενεργειακούς κολοσσούς που, στο βαθμό που πείθονται για τη νομική ασφάλεια των δραστηριοτήτων τους, δεν φαίνονται διατεθειμένοι να υποκύψουν στις τουρκολιβυκές απειλές.
Ωστόσο, αυτό που προσφέρει η Τουρκία στη Λιβύη, δεν είναι μόνο ρητορική. Είναι και στρατιωτική στήριξη, εφοδιασμός, συμβόλαια υποδομών και πολιτική προσοχή, έτσι ώστε να την καθιστούν έναν σταθερό εταίρο για την κυβέρνηση της Τρίπολης, σε πλήρη αντίστιξη με την περισσότερο διπλωματική, αλλά σαφώς πιο περιορισμένη, παρουσία της Αθήνας.
→ Διαβάστε επίσης: Ελληνολιβυκές σχέσεις: Διπλωματική προσπάθεια σε ναρκοθετημένο πεδίο
Ο στόχος Γεραπετρίτη
Η επίσκεψη Γεραπετρίτη στην Τρίπολη ήταν σαφώς μια προσπάθεια αναθέρμανσης των σχέσεων με μια χώρα- κλειδί για τη Νότια Μεσόγειο. Το μήνυμα που θέλησε να εκπέμψει η ελληνική πλευρά είναι ότι επιθυμεί εποικοδομητικό διάλογο, οικονομική συνεργασία και συνεννόηση σε θέματα όπως η παράνομη μετανάστευση. Πράγματι, η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο στο πεδίο αυτό, συμβάλλοντας στη μείωση ροών από τη λιβυκή ακτογραμμή, επιτυχία που είναι μετρήσιμη, αλλά απολύτως ευάλωτη σε πολιτικούς κλυδωνισμούς στην Τρίπολη ή και σε τουρκικές παρεμβάσεις.
Ωστόσο, το στρατηγικό έλλειμμα της Ελλάδας παραμένει: απέναντι στην τουρκική «ολομέτωπη» πολιτική στην περιοχή, η Αθήνα μοιάζει να περιορίζεται σε διπλωματικές δηλώσεις και χαμηλής κλίμακας επαφές. Ουδείς στη Λιβύη αγνοεί το γεγονός ότι η Άγκυρα έχει στείλει στρατεύματα, ενώ η Ελλάδα δεν διαθέτει καν πρεσβεία σε πλήρη λειτουργία στην Τρίπολη ή τη Βεγγάζη.
Η Ελλάδα οφείλει να αναβαθμίσει τον ρόλο της στη Λιβύη όχι μόνο με επισκέψεις υψηλού επιπέδου, αλλά και με μια συνεκτική στρατηγική με συγκεκριμένα ζητούμενα: Ανάπτυξη ενεργούς διπλωματικής παρουσίας τόσο στη Δυτική όσο και στην Ανατολική Λιβύη. Οικονομικές πρωτοβουλίες και χρηματοδοτικά εργαλεία που να ανταγωνίζονται αποτελεσματικά την τουρκική επιρροή. Πολυμερείς συνεργασίες, με την εμπλοκή της ΕΕ, που θα ενισχύουν την ελληνική θέση στη Μεσόγειο. Συστηματική υποστήριξη της Chevron και άλλων εταιρειών που επενδύουν στις περιοχές ελληνικού ενδιαφέροντος, ώστε να καταστεί σαφές ότι οι ελληνικές θέσεις υποστηρίζονται από ένα δίκτυο διεθνούς νομιμότητας και οικονομικής ισχύος.
Η Λιβύη είναι μια κρίσιμη χώρα για όποιον αντιλαμβάνεται την πολυπλοκότητα της Μεσογείου. Η Άγκυρα το έχει κατανοήσει και δρα ανάλογα. Η Αθήνα οφείλει να πάψει να ακολουθεί και να αρχίσει να χαράσσει τη δική της γραμμή. Το διακύβευμα δεν είναι μόνο ενεργειακό ή νομικό. Είναι βαθιά γεωστρατηγικό και, εν τέλει, εθνικό.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
