Η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει εισέλθει σε μια περίοδο που απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς και ισορροπημένες πρωτοβουλίες. Οι περιφερειακές εξελίξεις στη Μεσόγειο, οι ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή και η αναζήτηση νέων γεωπολιτικών συμμαχιών θέτουν την Αθήνα μπροστά σε πολλαπλές προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες.
Από την εμβάθυνση της συνεργασίας με την Αίγυπτο και τις συζητήσεις για την τελική συμφωνία σχετικά με το Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, έως την ανάγκη διαχείρισης των σχέσεων με την Τουρκία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η ελληνική διπλωματία καλείται να κινηθεί σε ένα περίπλοκο περιβάλλον χωρίς περιθώρια για σφάλματα.
1. Ο άξονας Ελλάδας – Αιγύπτου και η Μονή Σινά
Η επικείμενη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου για τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά δεν έχει μόνο πολιτιστική και θρησκευτική διάσταση. Συνδέεται με την ευρύτερη γεωπολιτική σύμπλευση των δύο χωρών.
Η συνεργασία σε ένα τόσο εμβληματικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς στέλνει μήνυμα σταθερότητας και κοινών αξιών, ενώ ενισχύει την εικόνα της Ελλάδας ως δύναμης ήπιας ισχύος (soft power) στη Μέση Ανατολή. Παράλληλα, η ελληνοαιγυπτιακή προσέγγιση αποτελεί αντίβαρο σε τουρκικές κινήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και ανοίγει τον δρόμο για περαιτέρω συνεργασία σε ενεργειακά και αμυντικά ζητήματα.
2. Οι θαλάσσιες ζώνες και το περίπλοκο τρίγωνο με Αίγυπτο – Λιβύη
Η μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο το 2020 υπήρξε μια σημαντική διπλωματική επιτυχία, αλλά αφήνει ανοιχτά ζητήματα προς επίλυση. Η Αθήνα επιδιώκει την πλήρη οριοθέτηση, γνωρίζοντας όμως ότι αυτό απαιτεί προσεκτική στάθμιση των συμφερόντων του Καΐρου, που διατηρεί περίπλοκες σχέσεις με τη Λιβύη και την Τουρκία.
Η κατάσταση δυσχεραίνεται από το τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο η Άγκυρα εξακολουθεί να επικαλείται, και από την πολιτική αστάθεια στη Λιβύη, που καθιστά δύσκολες τις σταθερές συμφωνίες. Σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική διπλωματία επιχειρεί να ενισχύσει τους δεσμούς με την ανατολική Λιβύη, αποφεύγοντας ταυτόχρονα να αποξενώσει την αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης.
3. Μεταναστευτικό και περιφερειακές συνεργασίες
Το μεταναστευτικό ζήτημα εξακολουθεί να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις για την ελληνική διπλωματία. Η πρόσφατη τριμερής συνάντηση Τουρκίας – Ιταλίας – Λιβύης, στην οποία η Ελλάδα δεν είχε συμμετοχή, ανέδειξε το ζήτημα της απουσίας της Αθήνας από κρίσιμες πρωτοβουλίες.
Η ελληνική στρατηγική καλείται να συνδυάσει την αυστηρή φύλαξη των συνόρων με την ενεργή συμμετοχή σε περιφερειακά σχήματα που επηρεάζουν τη διαχείριση των ροών. Η ενίσχυση της συνεργασίας με την Κύπρο, την Αίγυπτο και χώρες του Μαγκρέμπ, καθώς και η αξιοποίηση του ευρωπαϊκού πλαισίου, αποτελούν κρίσιμα εργαλεία.
4. Οι σχέσεις με την Τουρκία
Η Άγκυρα συνεχίζει να προβάλλει διεκδικήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ παράλληλα επιχειρεί να εμφανιστεί ως αναντικατάστατος συνομιλητής για την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ.
Η ελληνική πλευρά έχει επιλέξει μια διπλή προσέγγιση: αποκλιμάκωση μέσω των θετικών ατζεντών (ενέργεια, εμπόριο, πολιτισμός), αλλά και διατήρηση αποτρεπτικής ικανότητας σε περίπτωση αναζωπύρωσης της έντασης.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι διερευνητικές επαφές και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης αποκτούν βαρύνουσα σημασία, χωρίς ωστόσο να παραγνωρίζεται ότι η Τουρκία διατηρεί την τακτική των «γκρίζων ζωνών» και πολιτεύεται με το έωλο αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
5. Η διάσταση της ανθρωπιστικής πολιτικής
Η πρόσφατη αποστολή ελληνικής ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, με 8,5 τόνους τροφίμων που ρίφθηκαν από αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας, δείχνει την πρόθεση της κυβέρνησης να απαντήσει στις επικρίσεις περί μονομερούς στήριξης του Ισραήλ.
Πρόκειται για κίνηση που εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια ισορροπίας στις σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, ενώ ταυτόχρονα υπηρετεί την εικόνα της Ελλάδας ως δύναμης που υπερασπίζεται το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.
6. Η ευρωπαϊκή διάσταση και οι συμμαχίες
Η Αθήνα συνεχίζει να ποντάρει σε στρατηγικές συμμαχίες εντός Ε.Ε., ειδικά με χώρες της Μεσογείου όπως η Γαλλία και η Ιταλία, αλλά και με κράτη της Κεντρικής Ευρώπης που συμμερίζονται ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια.
Η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών θεσμών για την προώθηση ελληνικών θέσεων στα ζητήματα θαλάσσιων ζωνών, μεταναστευτικού και ενεργειακών διαδρομών αποτελεί σταθερό στόχο. Ωστόσο, η Ελλάδα χρειάζεται να ενισχύσει την παρουσία της σε όλα τα φόρα όπου λαμβάνονται αποφάσεις που την αφορούν άμεσα, αποφεύγοντας την εικόνα του «απόντος παίκτη».
7. Προοπτικές και κίνδυνοι
Η επόμενη περίοδος θα κριθεί από την ικανότητα της Αθήνας να συνδυάσει τρεις παραμέτρους:
- Ρεαλισμό στις διπλωματικές επαφές, με σαφή επίγνωση των ορίων και των δυνατοτήτων της.
- Συνεκτική στρατηγική που να μην εξαρτάται αποκλειστικά από συγκυριακές κινήσεις, αλλά να εντάσσει κάθε πρωτοβουλία σε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.
- Διεύρυνση της διεθνούς παρουσίας, με ενεργό συμμετοχή σε σχήματα και συμμαχίες που επηρεάζουν την ασφάλεια και την οικονομία της χώρας.
Η ισορροπία μεταξύ της ανάγκης για συνεργασία και της υποχρέωσης για προάσπιση κυριαρχικών δικαιωμάτων παραμένει λεπτή. Η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν έχει την πολυτέλεια μονοδιάστατης προσέγγισης· αντίθετα, απαιτείται πολυεπίπεδη στρατηγική που να συνδυάζει σκληρή και ήπια ισχύ, διπλωματική πρωτοβουλία και ικανότητα διαχείρισης κρίσεων.
→ Διαβάστε επίσης: Δύο κινήσεις – δύο μηνύματα: Η απάντηση της κυβέρνησης στις αιχμές της αντιπολίτευσης
Σε ένα διεθνές περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από ρευστότητα και αστάθεια, η επιτυχία ή αποτυχία της εξωτερικής πολιτικής θα εξαρτηθεί από το αν η Ελλάδα θα καταφέρει να παραμείνει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ως ισότιμος και απαραίτητος εταίρος, αντί να βρεθεί για ακόμη μία φορά στη θέση του παρατηρητή.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
