Η υπόθεση του Πάνου Ρούτσι εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της θεσμικής και πολιτικής κόπωσης που διαπερνούν σήμερα τη χώρα. Ξεκίνησε ως μια προσωπική τραγωδία, δηλαδή η απεργία πείνας ενός πατέρα που ζητούσε να μάθει πώς πέθανε το παιδί του στα Τέμπη, και κατέληξε να αποκαλύψει την κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών, Δικαιοσύνης και κυβέρνησης.

Τρεις εβδομάδες χρειάστηκαν ώστε η Δικαιοσύνη να αποδεχθεί πλήρως το αίτημα για τοξικολογικές εξετάσεις, κάτι που, κατά κοινή ομολογία, θα έπρεπε να είχε συμβεί από την πρώτη στιγμή. Η καθυστέρηση αυτή προκάλεσε πολιτική και κοινωνική θύελλα, επιβαρύνοντας δραματικά το ήδη βεβαρημένο κλίμα για την κυβέρνηση Μητσοτάκη, η οποία αναδέχεται το κόστος και των παθογενειών της Δικαιοσύνης.

Η υπόθεση Ρούτσι έγινε το σημείο συνάντησης ενός βαθύτερου ρήγματος: του χάσματος ανάμεσα στην κρατική ρητορική περί «θεσμικής κανονικότητας» και στην πραγματικότητα μιας κοινωνίας που βιώνει την αναλγησία των θεσμών ως προσβολή.

Η πίεση της κοινωνίας

Η κυβέρνηση προσπάθησε αρχικά να αποσείσει τις ευθύνες της, μεταθέτοντας το βάρος στη Δικαιοσύνη. Ωστόσο, το γεγονός ότι τελικά η εισαγγελέας Πρωτοδικών Λάρισας έκανε δεκτό το αίτημα, και μάλιστα με αναδρομική ανάσυρση παλαιότερης δικογραφίας, έδειξε πως η επιμονή του απεργού πείνας και η κοινωνική πίεση ήταν αυτές που έφεραν τη λύση, κι όχι κάποιος «ορθολογισμός» εκ των άνω. Ασφαλώς στην υπόθεση εμφιλοχωρούν και σκοπιμότητες, κυρίως πολιτικές, αλλά αυτό δεν ακυρώνει ούτε μειώνει το κενό ανάμεσα στην κοινωνία και την εξουσία.

Η καθυστερημένη ικανοποίηση του αιτήματος Ρούτσι μεταφράστηκε πολιτικά ως βαριά ήττα της κυβέρνησης. Η κοινή γνώμη είδε έναν απλό πολίτη να νικά ένα ολόκληρο σύστημα εξουσίας που κωλυσιεργούσε πίσω από νομικά τεχνάσματα και επικοινωνιακές υπεκφυγές. Το ηθικό βάρος της υπόθεσης ήταν τέτοιο, ώστε η κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη όχι απλώς με κριτική, αλλά με μια κοινωνική οργή που της υπενθύμισε πως τα Τέμπη δεν έχουν ξεχαστεί. Ο Πάνος Ρούτσι έγινε, χωρίς να το επιδιώξει, το πρόσωπο μιας ευρύτερης συλλογικής απαίτησης για δικαιοσύνη και διαφάνεια.

Η δοκιμασία της Δικαιοσύνης και ο ρόλος της Εκκλησίας

Η δικαστική υπαναχώρηση έδειξε πως η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης δοκιμάζεται σκληρά μέσα σε ένα πολιτικό περιβάλλον που θεωρεί κάθε κρίση ευκαιρία για επικοινωνιακή διαχείριση. Η σύμπτωση ότι, λίγο πριν από την αλλαγή στάσης της Εισαγγελίας, κυβερνητικοί αξιωματούχοι άρχισαν να «εκφράζουν κατανόηση» για το αίτημα του πατέρα, δεν πέρασε απαρατήρητη. Το ίδιο και η εμφάνιση του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου στο Σύνταγμα, κίνηση που λειτούργησε ως ηθικός καταλύτης για να λυθεί ένας κόμπος που είχε μετατραπεί σε πολιτικό εφιάλτη για το Μαξίμου.

Η κυβέρνηση έδειξε να υποτιμά από την αρχή το πολιτικό φορτίο της υπόθεσης. Στελέχη της, όπως ο Άδωνις Γεωργιάδης και ο Γιώργος Φλωρίδης, επέλεξαν επιθετική στάση απέναντι σε έναν άνθρωπο που διεκδικούσε το αυτονόητο, την αλήθεια.

Εσωτερικές ρωγμές στη Νέα Δημοκρατία

Αυτή η επιλογή γύρισε μπούμερανγκ: όχι μόνο ενίσχυσε το αίσθημα αποστροφής απέναντι στην εξουσία, αλλά και προκάλεσε τριγμούς στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας. Ο υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας διαφοροποιήθηκε ανοιχτά, μιλώντας στη Βουλή με λόγια που προκάλεσαν πολιτικό σεισμό: «Δεν διανοούμαι πώς μπορεί να απαγορευτεί το δικαίωμα ενός πατέρα να ερευνήσει τον θάνατο του παιδιού του». Η φράση αυτή αντήχησε σαν μομφή όχι μόνο προς τη Δικαιοσύνη, αλλά και προς το ίδιο το κυβερνητικό επιτελείο.

Η δημόσια διαφοροποίηση Δένδια, σε συνδυασμό με τις δηλώσεις βουλευτών όπως ο Δημήτρης Μαρκόπουλος και ο Κώστας Κυρανάκης που επίσης συντάχθηκαν, έδειξε πως το Μαξίμου δεν έχει πια τον απόλυτο έλεγχο της κοινοβουλευτικής του ομάδας. Η υπόθεση Ρούτσι λειτούργησε έτσι ως καταλύτης εσωτερικών εντάσεων, αναδεικνύοντας φυγόκεντρες δυνάμεις στο κυβερνών κόμμα. Όλα αυτά, θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί.

Ένας πολίτης απέναντι στο κράτος

Το μήνυμα που έλαβε η κοινωνία ήταν σαφές: ένας πολίτης, χωρίς πολιτική κάλυψη ή θεσμική ισχύ, μπόρεσε να κάμψει την αδιαφορία ενός ολόκληρου κρατικού μηχανισμού. Αυτό, όμως, έχει διπλή ανάγνωση. Από τη μια, φανερώνει ότι η πίεση της κοινής γνώμης μπορεί ακόμη να αποδίδει. Από την άλλη, αποκαλύπτει ένα κράτος που λειτουργεί μόνο υπό καθεστώς φόβου, όχι υποχρέωσης απέναντι στους πολίτες. Κι αυτό το δεύτερο είναι βαθύτερα ανησυχητικό.

Η υπόθεση Ρούτσι ανέδειξε επίσης τη διαρκή κρίση εμπιστοσύνης στη Δικαιοσύνη, που φαίνεται να λειτουργεί με δύο μέτρα και δύο σταθμά. Ενώ για τους ισχυρούς η νομική προστασία είναι άμεση και αποτελεσματική, για τους αδύναμους η πρόσβαση στην αλήθεια περνά μέσα από την προσωπική θυσία. Το μήνυμα αυτό είναι εκρηκτικό πολιτικά, γιατί αγγίζει τον πυρήνα της κοινωνικής νομιμοποίησης του κράτους. Όταν οι πολίτες πιστεύουν ότι η Δικαιοσύνη «αναγκάζεται» να πράξει το σωστό μόνο μετά από απεργία πείνας και λαϊκή πίεση, τότε η πίστη στους θεσμούς καταρρέει.

→ Διαβάστε επίσης: Αλ. Τσίπρας: Ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για το νέο κόμμα – Πώς αναδιατάσσεται το πολιτικό σκηνικό

Η συλλογική αξιοπρέπεια ως απάντηση

Η καθυστερημένη δικαίωση του Ρούτσι, αντί να λειάνει τις αντιθέσεις, ενίσχυσε τη δημόσια απαίτηση για κάθαρση. Η κοινωνία βλέπει πια τις τραγωδίες (Μάνδρα, Μάτι, Τέμπη, Ρούτσι) ως έναν ενιαίο κύκλο θεσμικής αδράνειας, όπου το κράτος εμφανίζεται ανίκανο να προστατεύσει ή να αποδώσει ευθύνες.

Πολιτικά, αυτή η διαπίστωση βαραίνει την κυβέρνηση, η οποία βλέπει το αφήγημά της περί «αποτελεσματικότητας» να υπονομεύεται από την ίδια την πραγματικότητα.

Η υπόθεση Ρούτσι, τελικά, δεν είναι μόνο μια νίκη ενός πατέρα. Είναι η ήττα μιας εξουσίας που δεν κατάλαβε έγκαιρα ότι το αίτημα για δικαιοσύνη δεν είναι ζήτημα πολιτικής σκοπιμότητας, αλλά συλλογικής αξιοπρέπειας. Και η αξιοπρέπεια, όταν ποδοπατείται, επιστρέφει πάντα εκδικητικά: στις κάλπες, στις πλατείες, στα πρόσωπα των ανθρώπων που δεν ξεχνούν.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!