Με την παρουσία και την υπερψήφιση του υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια, εγκρίθηκε από τη Βουλή χθες το απόγευμα η τροπολογία που μεταφέρει την αρμοδιότητα για τη φύλαξη και τη διαχείριση του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Μια φαινομενικά τυπική διαδικασία, η οποία ωστόσο εξελίχθηκε σε πολιτικό θρίλερ 48 ωρών, με διαδοχικά επεισόδια παρερμηνειών, αποστάσεων και αμοιβαίων μηνυμάτων.

Η απουσία και η επιστροφή του Δένδια

Ο Νίκος Δένδιας, ο οποίος είχε δεχθεί έντονη κριτική για την απουσία του από τη συζήτηση της Τετάρτης, εμφανίστηκε τελικά στην αίθουσα της Ολομέλειας το πρωί της Πέμπτης, επιχειρώντας να δώσει τέλος στα σενάρια περί διαφωνίας του με το Μέγαρο Μαξίμου. «Δεν υπήρξε καμία διαφοροποίηση, η τροπολογία είναι απολύτως ορθή και θεσμικά αναγκαία», είπε, δίνοντας το στίγμα της κυβερνητικής πειθαρχίας.

Η παρουσία του στη Βουλή έβαλε προσωρινά φρένο στις ερμηνείες για ρήξη ή «σιωπηρή αποστασιοποίηση» του υπουργού. Όμως, όσα προηγήθηκαν άφησαν πίσω τους ένα ίχνος πολιτικής καχυποψίας στο εσωτερικό της κυβέρνησης και μια υποψία «γραμμής δύο ταχυτήτων» μεταξύ Μαξίμου και Πενταγώνου.

Το χρονικό της έντασης

Το ζήτημα ξέσπασε όταν η τροπολογία για τον Άγνωστο Στρατιώτη εισήχθη προς ψήφιση χωρίς την παρουσία του καθ’ ύλην αρμόδιου υπουργού. Η απουσία του Δένδια προκάλεσε κύμα σχολίων και ειρωνικών αναφορών, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να κάνουν λόγο για «πρωτοφανές φαινόμενο».

Ο ίδιος επέλεξε να απαντήσει μέσω γραπτής δήλωσης, τονίζοντας ότι «το μνημείο δεν πρέπει να μετατραπεί σε εργαλείο πολιτικής αντιπαράθεσης» — μια φράση που ερμηνεύτηκε από αρκετούς ως έμμεση αιχμή προς την επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος. Επέλεξε δε, την ώρα της συζήτησης στη Βουλή, ο ίδιος να βρίσκεται λίγα μέτρα μακρύτερα, σε παρουσίαση βιβλίου στη «Μεγάλη Βρετανία».

Παρεμβάσεις και «damage control» από το Μαξίμου

Στο μεταξύ, το Μέγαρο Μαξίμου κινήθηκε ταχύτατα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι είχε προσωπική επικοινωνία με τον υπουργό Άμυνας και ότι «δεν υπάρχει καμία διαφωνία». Ήταν μια δήλωση «damage control», που αποσκοπούσε στο να αποκαταστήσει την εικόνα συνοχής και να αποτρέψει τη φημολογία περί εσωτερικού μετώπου.

Την ίδια ώρα, η δημόσια αντιπαράθεση πήρε και προσωπικά χαρακτηριστικά. Ο Άδωνις Γεωργιάδης, σε μια δήλωση που πολλοί θεώρησαν σκόπιμη, είπε ότι «η μόνη περίπτωση να μην μιλήσω για τροπολογία του υπουργείου μου είναι να είμαι σε ΜΕΘ ή σε κώμα».

Η φράση αυτή, αν και ειπώθηκε σε ένα πνεύμα χαλαρότητας, πυροδότησε νέα σενάρια για υπόγεια ρήξη και ενόχλησε στελέχη του Υπουργείου Άμυνας που τη θεώρησαν άκομψη. Κυβερνητικές πηγές προσπάθησαν να χαμηλώσουν τους τόνους, αποδίδοντας το περιστατικό σε «παρεξήγηση ύφους», ωστόσο το ίχνος δυσαρμονίας ανάμεσα σε υπουργούς της ίδιας κυβέρνησης παρέμεινε. Στελέχη της Νέας Δημοκρατίας σχολίαζαν πως «το πρόβλημα δεν είναι αν ο Δένδιας μίλησε ή όχι, αλλά αν αισθάνεται ότι πρέπει να διαχωρίζει τη θέση του από το Μαξίμου».

Η ουσία της τροπολογίας

Η ουσία της τροπολογίας ήταν τυπικά απλή: το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας αναλαμβάνει την ευθύνη για τη φύλαξη και τον κανονισμό τελετών στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Ωστόσο, ο συμβολισμός της ρύθμισης είναι βαθύτερος.

Από τη μία πλευρά, η κυβέρνηση επιδιώκει να ενισχύσει το αίσθημα εθνικού σεβασμού και να αποτρέψει σκηνές έντασης ή «ακτιβιστικών παρεμβάσεων» στον χώρο μπροστά από τη Βουλή. Από την άλλη, η αντιπολίτευση θεωρεί ότι το Μαξίμου επιχειρεί να «εργαλειοποιήσει» τα εθνικά σύμβολα για να ενισχύσει την εικόνα της ως «προστάτιδας των θεσμών».

Το αποτέλεσμα είναι ότι ένα μνημείο που για δεκαετίες ενώνει τους Έλληνες, βρέθηκε να διχάζει την πολιτική σκηνή, τουλάχιστον ως προς τον τρόπο που εντάχθηκε στην κυβερνητική ατζέντα.

Το πολιτικό αποτύπωμα

Η στάση του Νίκου Δένδια δεν μπορεί να ιδωθεί έξω από το ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο. Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, με το θεσμικό του προφίλ και τη μετριοπαθή ρητορική του, έχει αναδειχθεί σε «παράγοντα ισορροπίας» μέσα στην κυβέρνηση.

Η προσεκτική του διαφοροποίηση στο συγκεκριμένο θέμα ερμηνεύτηκε από πολλούς ως μήνυμα εσωτερικής αυτονομίας. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι ο δημοφιλής υπουργός επιδιώκει να κρατήσει ανοιχτούς διαύλους με τα πιο μετριοπαθή ή φιλελεύθερα τμήματα της Κεντροδεξιάς, αλλά και με ψηφοφόρους που δεν νιώθουν άνετα με τη σκληρή ρητορική ορισμένων στελεχών.

Ο υπουργός Άμυνας δεν συγκρούεται με το Μαξίμου, αλλά παίρνει αποστάσεις με τρόπο ο οποίος καταγράφεται. Μια στάση που, ενόψει των διεργασιών για τη μετά-Μητσοτάκη εποχή, μπορεί να αποδειχθεί πολιτικά χρήσιμη.

Η απάντηση του Μαξίμου

Το Μέγαρο Μαξίμου, πάντως, επιχείρησε να κλείσει γρήγορα το ζήτημα, εμφανίζοντας ενότητα και θεσμική συνέχεια. Ο πρωθυπουργός επέμεινε ότι «η κυβέρνηση μιλάει με μία φωνή» και ότι «η μεταφορά της ευθύνης στο ΥΠΕΘΑ εμπεδώνει το προφανές».

Η γραμμή αυτή είχε και επικοινωνιακό χαρακτήρα: σε μια περίοδο όπου η κυβέρνηση αντιμετωπίζει φθορά, οικονομική πίεση και υποθέσεις που πλήττουν την αξιοπιστία της, η επιλογή ενός εθνικού θέματος όπως το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη λειτουργεί ως αντίβαρο στο αφήγημα της κρίσης συνοχής.

→ Διαβάστε επίσης: Βουλή: Μετωπική για τον Αγνωστο Στρατιώτη - Η κυβέρνηση, η αντιπολίτευση, η στάση Δένδια και οι 3 Ελλάδες

Οι προεκτάσεις

Ωστόσο, οι χειρισμοί έδειξαν πως το πολιτικό ένστικτο της ενότητας δεν είναι πια αυτονόητο. Η κυβέρνηση χρειάστηκε δύο ημέρες για να επιβάλει πειθαρχία και να πείσει την κοινή γνώμη ότι «όλα βαίνουν καλώς».

Η υπόθεση του Αγνώστου Στρατιώτη άφησε πίσω της πολλαπλά αποτυπώματα. Πρώτον, ανέδειξε πόσο εύθραυστη είναι η εικόνα ενότητας σε μια κυβέρνηση με πολλαπλά κέντρα ισχύος. Δεύτερον, έδειξε ότι η δημόσια σιωπή ή απουσία ενός υπουργού μπορεί να αποκτήσει πολιτικό βάρος μεγαλύτερο από μια ευθεία σύγκρουση. Και τρίτον, επιβεβαίωσε πως το Μαξίμου παρακολουθεί με νευρικότητα κάθε κίνηση που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως διαφοροποίηση.

Στην πράξη, η τροπολογία ψηφίστηκε και το θέμα έκλεισε. Όμως το αποτύπωμα έμεινε: η κυβέρνηση Μητσοτάκη καλείται πλέον να αποδείξει ότι η θεσμική της συνοχή δεν είναι απλώς αποτέλεσμα διαχείρισης κρίσεων, αλλά ουσιαστική πολιτική ενότητα.

Και, όπως σχολίαζε χθες έμπειρος κοινοβουλευτικός, «όταν χρειάζεται ο πρωθυπουργός να τηλεφωνεί προσωπικά σε υπουργό του για να επιβεβαιώσει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, τότε μάλλον υπάρχει».

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!