Καταιγιστικές είναι οι εξελίξεις στο διπλωματικό πεδίο για τη χώρα μας, μετά την άκρως επιτυχημένη Σύνοδο P-TEC για την ενέργεια, της προηγούμενης εβδομάδας. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης επαναφέρει την ελληνική πρόταση για σύγκληση πενταμερούς διάσκεψης στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ σήμερα συναντάται ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, με τον Κύπριο πρόεδρο, Νίκο Χριστοδουλίδη, στο πλαίσιο της 3ης Διακυβερνητικής Συνόδου Ελλάδας – Κύπρου, προκειμένου να προωθήσουν αποφασιστικά την ηλεκτρική διασύνδεση των δυο χωρών, που το τελευταίο διάστημα είχε «βαλτώσει».
Κυβερνητικές πηγές έλεγαν χθες στην «Η» ότι αναμένονται άμεσες εξελίξεις στο θέμα του «καλωδίου», ενώ χθες ο υπουργός Περιβάλλοντος κι Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, είχε συνάντηση με τον αρμόδιο Επίτροπο, Νταν Γιόργκενσεν, κατά την οποία συζητήθηκε η επιτάχυνση των έργων στην περιοχή μας, προκειμένου να αναπτυχθεί ο «Κάθετος Διάδρομος», αλλά και η υπόθεση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου. Την εικόνα συμπληρώνει μια αναφορά του Ισραηλινού υπουργού Ενέργειας, ότι ίσως προηγηθεί η διασύνδεση Κύπρου–Ισραήλ, από εκείνη μεταξύ Ελλάδας–Κύπρου.
Παρά το ότι υπάρχει «ρήτρα εμπιστευτικότητας», φαίνεται ότι τα δυο αυτά θέματα, δηλαδή το «καλώδιο» και η πενταμερής διάσκεψη, συζητήθηκαν εκτενώς την περασμένη εβδομάδα στο πλαίσιο της συζήτησης «3+1» μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Ηνωμένων Πολιτειών.
Η ελληνική πρόταση και η στρατηγική της Αθήνας
Η σύγκληση της πενταμερούς διάσκεψης επανέρχεται δυναμικά στην επικαιρότητα μέσω μιας διπλής παρέμβασης του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, με άρθρο του σε κυριακάτικη εφημερίδα και με την εναρκτήρια ομιλία του στο χθεσινό «Athens Security Forum 2025».
Η ελληνική πρόταση για πενταμερή περιφερειακή διάσκεψη στην Ανατολική Μεσόγειο εντάσσεται στην ευρύτερη γεωπολιτική στρατηγική της Αθήνας, σε μια συγκυρία κατά την οποία η ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή μεταβάλλεται ραγδαία υπέρ της Ελλάδας, λόγω των εξελίξεων στην ενέργεια, των διεθνών συμμαχιών και της αμερικανικής πολιτικής.
Η Ελλάδα θέλει να συγκροτήσει για πρώτη φορά πολυμερή αρχιτεκτονική ασφάλειας, συνεργασίας και επίλυσης διαφορών, με τις χώρες με τις οποίες έχει θαλάσσια σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή Ελλάδα, Κύπρο (ΕΕ), Αίγυπτο, Ισραήλ και Λιβύη, και με ανοιχτή πρόσκληση προς την Τουρκία, υπό μία όμως αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση: Σεβασμό του διεθνούς δικαίου, της κυριαρχίας των κρατών και του ευρωπαϊκού κεκτημένου, όπως δήλωσε ο κ. Γεραπετρίτης.
Αυτό είναι καθοριστικής σημασίας, καθώς οι άλλες χώρες αποδέχονται το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, πλην Τουρκίας, η οποία αρνείται την UNCLOS και επιχειρεί διαρκώς να κάνει πολιτική μέσω τετελεσμένων. Η Αθήνα φαίνεται να εγκαταλείπει το μοντέλο «μόνοι μας με την Άγκυρα», το οποίο άλλωστε αποδείχθηκε ότι δεν βγάζει πουθενά, και περνά σε νέα αντίληψη: το ζήτημα των θαλασσίων ζωνών είναι περιφερειακό και πρέπει να λυθεί με κανόνες και για όλους.
Νέα αρχιτεκτονική διαλόγου και συνεργασίας
Ο Γιώργος Γεραπετρίτης ξεκαθάρισε ότι η πρωτοβουλία δεν ακυρώνει τον διμερή διάλογο με την Τουρκία, αλλά προσθέτει έναν νέο, πιο «συμμετρικό» άξονα, όπου η Αθήνα έχει περισσότερα διπλωματικά ερείσματα.
Οι κεντρικοί στόχοι της Ελλάδας είναι πέντε:
Πρώτον, θεσμοθέτηση της περιφερειακής συνεργασίας για καλύτερη συναντίληψη και δημιουργία μονίμου πλαισίου διαλόγου, αντί για αντιμετώπιση ad hoc κρίσεων.
Δεύτερον, συνεργασία σε τομείς χαμηλής πολιτικής, όπως η πολιτική προστασία, αλλά και πιο κρίσιμους όπως το μεταναστευτικό, ώστε οι κοινές κρίσεις που αντιμετωπίζουν αυτές οι χώρες να μπορούν από κοινού να παραγάγουν κοινές λύσεις.
Τρίτον, συμφωνίες για το θαλάσσιο περιβάλλον, με βάση το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις διεθνείς συμβάσεις.
Τέταρτον, αύξηση της συνδεσιμότητας μεταξύ των χωρών, με έργα ενέργειας και υποδομών, όπως αγωγοί, δίκτυα, ηλεκτρικές διασυνδέσεις κλπ.
Και πέμπτον, προσπάθεια οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών και ΑΟΖ με όλες αυτές τις χώρες, στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου.
Η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα
Οι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν μια νέα πραγματικότητα στην περιοχή, που η Αθήνα σπεύδει να αξιοποιήσει: Μετά τις συμφωνίες στο P-TEC, η Ελλάδα γίνεται βασικός κόμβος εισαγωγής και διακίνησης αμερικανικού LNG προς την Ουκρανία, την Κεντρική Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Η συμφωνία προβλέπει μέχρι και 20ετές συμβόλαιο εισαγωγής LNG, με στόχο τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού αερίου ως το 2028.
Αυτό μετακινεί το γεωπολιτικό κέντρο βάρους της περιοχής: Πλέον χωρίς την Ελλάδα δεν υπάρχει ενεργειακή στρατηγική για την Ανατολική Μεσόγειο. Και αυτό ενοχλεί την Τουρκία, η οποία βλέπει «αναβάθμιση της Ελλάδας εκεί που μετράει, στην Ουάσιγκτον», προκαλώντας αντιδράσεις στην Άγκυρα.
Ο ρόλος των ΗΠΑ και τα εθνικά οφέλη
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ασκούν τον τελευταίο καιρό ενεργειακή πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω στελεχών που λογοδοτούν απευθείας στον πρόεδρο Τραμπ. Το μήνυμα της Ουάσιγκτον προς τις χώρες της περιοχής είναι ξεκάθαρο: Οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να επενδύσουν δισεκατομμύρια σε υποδομές χωρίς σταθερότητα, η οποία έχει ως προϋπόθεση τις οριοθετήσεις ΑΟΖ, την αποτροπή κρίσεων τύπου «Oruc Reis», την εκτέλεση συμβάσεων που δεν ανατρέπονται στο πεδίο της πολιτικής.
Η πενταμερής εξυπηρετεί απολύτως την ανάγκη των ΗΠΑ να λειτουργήσει ο ενεργειακός διάδρομος Ινδία–Μέση Ανατολή–Κύπρος–Ελλάδα, με προορισμό την Ευρώπη.
Η Ελλάδα, μέσα σε αυτό το σύνθετο διπλωματικό πεδίο, επιδιώκει τεράστια εθνικά οφέλη:
Πρώτον, μέσω της πενταμερούς να γίνει το Διεθνές Δίκαιο διαχρονικό όπλο μας στις σχέσεις μας με την Τουρκία, αυτονόητο πεδίο επίλυσης διαφορών.
Δεύτερον, η πενταμερής που θα φτάσει σε συμφωνίες ακυρώνει στην πράξη το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Και τρίτον, οι ήδη ισχυρές συμμαχίες μας με Ισραήλ και Αίγυπτο ενδυναμώνονται περαιτέρω.
→ Διαβάστε επίσης: Ελλάδα - Κύπρος - Ισραήλ: Το σχήμα 3+1 στη νέα γεωπολιτική ισορροπία στην Αν. Μεσόγειο
Η συγκυρία ευνοεί την ελληνική διπλωματία
Φυσικά, δεν παραβλέπονται οι δυσκολίες. Μια συμφωνία πέντε κρατών που ως τώρα δεν κατάφεραν να βρουν κοινά «πατήματα» κάθε άλλο παρά εύκολη και δεδομένη θεωρείται. Αλλά για πρώτη φορά, η συγκυρία ευνοεί καθαρά την ελληνική διπλωματία: η ενέργεια, η ΕΕ, οι ΗΠΑ και η UNCLOS (Δίκαιο της Θάλασσας) δημιουργούν ένα πλαίσιο όπου η Ελλάδα έχει την πρωτοβουλία και η Τουρκία πρέπει να αποφασίσει αν θα προσαρμοστεί ή αν θα μείνει εκτός παιχνιδιού.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
