Η κυκλοφορία της «Ιθάκης» του Αλέξη Τσίπρα, πέρα από μια εκδοτική πράξη, αποτελεί αναμφίβολα μια πολιτική κίνηση μείζονος σημασίας, η οποία ήδη προκαλεί αναταράξεις στα κόμματα της αντιπολίτευσης και εντείνει τη συζήτηση για την επάνοδο του πρώην πρωθυπουργού στην πρώτη γραμμή της πολιτικής.
Πολιτικό εργαλείο
Το βιβλίο λειτουργεί ως αποτύπωση των γεγονότων της κρίσιμης περιόδου 2015 – 2019, αλλά και ως εργαλείο αναδιαμόρφωσης της δημόσιας εικόνας του Αλέξη Τσίπρα, σε μια συγκυρία κατά την οποία η Κεντροαριστερά βρίσκεται σε κατάσταση εσωτερικής ρευστότητας.
Η «Ιθάκη» κινείται ταυτόχρονα σε δύο διαφορετικούς άξονες: Πρώτον, αποτελεί αναδρομική αφήγηση με παρασκηνιακές λεπτομέρειες, που αναδεικνύουν τον ρόλο του Αλέξη Τσίπρα σε κομβικές στιγμές της σύγχρονης πολιτικής ζωής, όπως η δραματική διαπραγμάτευση του 2015, το τρίτο μνημόνιο κι οι ενδοκυβερνητικές συγκρούσεις. Δεύτερον, προχωρεί σε έμμεση χάραξη ενός νέου ιδεολογικού πλαισίου, που παραπέμπει σε πολιτική επανατοποθέτηση, χωρίς ωστόσο να ανακοινώνει ακόμα ευθέως τη δημιουργία νέου φορέα.
Στο βιβλίο του, ο πρώην πρωθυπουργός υιοθετεί τη θέση ότι η κυβέρνησή του προσπάθησε να στηρίξει τη χώρα σε συνθήκες μεγάλων πιέσεων. Τα σχετικά αποσπάσματα διαμορφώνουν ένα πολιτικό αφήγημα αυτοπροστασίας του συγγραφέα, το οποίο λειτουργεί τόσο ως προσωπική υπεράσπιση όσο και ως υπενθύμιση της πολιτικής του κληρονομιάς.
Οι προτάσεις Τσίπρα για την «Ελλάδα του 2030»
Παράλληλα, ο κ. Τσίπρας παρουσιάζει μια πρόταση για την «Ελλάδα του 2030», με αναφορές στην παραγωγική ανασυγκρότηση, τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις, την πράσινη μετάβαση και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών. Η επιλογή αυτή εκλαμβάνεται σαφώς ως σήμα μελλοντικής ηγετικής πρωτοβουλίας.
Η εκτεταμένη αναφορά του Αλέξη Τσίπρα σε κορυφαία στελέχη της περιόδου 2015 φωτίζει τις εσωτερικές συγκρούσεις που σφράγισαν τον ΣΥΡΙΖΑ:
Ο Γιάνης Βαρουφάκης περιγράφεται ως ασυνεπής και «μη ευθυγραμμισμένος» με την κυβερνητική στρατηγική, κάτι που ερμηνεύεται ως προσπάθεια Τσίπρα να αποδώσει σε μεγάλο βαθμό την ευθύνη για την οξύτητα της διαπραγμάτευσης σε προσωπικές επιλογές του πρώην υπουργού.
Η κριτική του στη Ζωή Κωνσταντοπούλου έχει προσωπικό τόνο, ενισχύοντας την εικόνα της ρήξης ανάμεσα στις δύο πλευρές. Πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι η επιλογή αυτή σηματοδοτεί πως ο Αλέξης Τσίπρας αποκλείει συμπόρευση με τον χώρο της ριζοσπαστικής αντιμνημονιακής Αριστεράς. Άλλωστε η οξεία αντίδραση της προέδρου της Πλεύσης Ελευθερίας, που δήλωσε χαρούμενη γιατί «δυσκόλεψα έναν προδότη να κάνει την προδοσία», δείχνει το μέγεθος του χάσματος.
Η παρουσίαση του Παναγιώτη Λαφαζάνη από το βιβλίο Τσίπρα ως «μη συνειδητοποιημένου» ως προς την πραγματικότητα του 2015 δείχνει μια ευρύτερη στρατηγική: ο πρώην πρωθυπουργός επιχειρεί να αποσυνδέσει το δικό του προφίλ από τις επιλογές του τότε «Αριστερού Ρεύματος».
Κατά τα λοιπά, διαβάζουμε μια υπεράσπιση του Νίκου Παππά, μια μάλλον περιορισμένη αναφορά, με κυρίως αρνητικές κρίσεις για τον Παύλο Πολάκη, ενώ οι Αχτσιόγλου, Τσακαλώτος και Χαρίτσης παρουσιάζονται ως στελέχη ικανά αλλά εμπλεκόμενα σε εσωκομματικές συγκρούσεις.
Οι αιχμές κατά Κασσελάκη και η πολιτική αναδιάταξη
Στο βιβλίο του ο Αλέξης Τσίπρας στρέφεται ευθέως εναντίον του Στέφανου Κασσελάκη και καθιστά σαφές ότι θεωρεί πως η μετεξέλιξη του κόμματος το 2023 έγινε χωρίς στρατηγικό προσανατολισμό.
Αυτή η αποτύπωση δημιουργεί την εικόνα μιας επανεκκίνησης μέσω «επιλεκτικής μνήμης», όπου ο Αλέξης Τσίπρας διαλέγει ποιους θα ενσωματώσει και ποιους θα αφήσει εκτός ενός μελλοντικού πολιτικού του σχεδίου.
Η «Ιθάκη» κυκλοφορεί σε μια περίοδο κατά την οποία στη δημοσκοπική σκηνή εμφανίζεται ήδη ως πιθανός παίκτης ένα κόμμα Τσίπρα. Το γεγονός ότι μετριέται πριν καν υπάρξει οργανωτικά, αποτελεί ένδειξη ότι το πολιτικό σύστημα προεξοφλεί την πρωτοβουλία του πρώην πρωθυπουργού.
Η κυβέρνηση, δια του Παύλου Μαρινάκη, αντέδρασε με μάλλον υποτιμητικούς όρους στο βιβλίο, αλλά και με έμφαση στα κυβερνητικά πεπραγμένα της περιόδου 2015–2019, επιχειρώντας να αφαιρέσει από τον Αλέξη Τσίπρα κάθε πολιτική αξιοπιστία.
Το ΠΑΣΟΚ, αντίθετα, υιοθετεί στάση επιφυλακτικότητας, αφού αναγνωρίζει ότι ο Τσίπρας μπορεί να απειλήσει δημοσκοπικά την προσπάθειά του για ανασύνταξη στον χώρο της Κεντροαριστεράς, αλλά αποφεύγει την ευθεία σύγκρουση, προτιμώντας να προβάλλει την ανάγκη «σοβαρής αντιπολίτευσης».
Τριμερής ανταγωνισμός
Συνδυαστικά, η εικόνα δείχνει ένα πολιτικό τοπίο τριμερούς ανταγωνισμού (ΝΔ–ΠΑΣΟΚ–Τσίπρας), χωρίς πλέον αυτονόητο κέντρο βάρους στον χώρο της αντιπολίτευσης.
Από πολιτικής άποψης, η «Ιθάκη» λειτουργεί σε τρία επίπεδα: Πρώτον, κάνει έναν απολογισμό για το παρελθόν. Ο Αλέξης Τσίπρας επιλέγει να σταθεί σε προσωπικές και συλλογικές «δικαιώσεις» της περιόδου 2015, αναγνωρίζοντας λάθη μερικώς, αλλά διατηρώντας ανέπαφο τον πολιτικό του πυρήνα. Δεύτερον, προχωρεί σε μια παρέμβαση στο παρόν: με την κριτική του προς πρώην συνεργάτες και τις αναφορές στο σημερινό πολιτικό τοπίο παρεμβαίνει άμεσα στη συζήτηση για το μέλλον της Κεντροαριστεράς. Και τρίτον, φιλοτεχνεί μια πλατφόρμα για το μέλλον. Η αφήγηση περί «νέου εθνικού σχεδίου» μοιάζει περισσότερο με προγραμματικό πλαίσιο παρά με απλό βιβλίο καταγραφής γεγονότων.
Η συνολική εικόνα που προκύπτει από το περιεχόμενο και τον τρόπο παρουσίασής του είναι ότι η «Ιθάκη» επιχειρεί να λειτουργήσει ως πολιτικό μανιφέστο σε soft εκδοχή, προετοιμάζοντας το έδαφος για την πολιτική επαναφορά του συγγραφέα.
→ Διαβάστε επίσης: Αλ. Τσίπρας: Στα βιβλιοπωλεία από σήμερα η «Ιθάκη» - Ζητούμενο το πολιτικό αποτύπωμα του βιβλίου
Πεδίο αντιπαράθεσης
Το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα έχει ήδη μετατραπεί από χθες, που κυκλοφόρησε, σε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Το περιεχόμενό του, οι αναφορές σε κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, η αποτίμηση του 2015, οι αντιδράσεις κυβέρνησης και ΠΑΣΟΚ, καθώς και η συζήτηση περί νέου πολιτικού φορέα, συνθέτουν μια εικόνα ενός πολιτικού συναγερμού σε εξέλιξη.
Η «Ιθάκη» είναι ταυτόχρονα αφήγηση, υπεράσπιση, αναδιαμόρφωση και προαναγγελία. Είναι ένα εκτενές κείμενο που φωτίζει όχι μόνο το παρελθόν, αλλά και τις μελλοντικές κινήσεις ενός πρωταγωνιστή της σύγχρονης πολιτικής ζωής.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
