Αφορμή για το παρόν κείμενο υπήρξε το πρόσφατο άρθρο του Αντ. Κοτσώνη στην «Ημερησία» με τίτλο «Πώς θα εφαρμοστεί το Ηλεκτρονικό Μητρώο Συντελεστών Παραγωγής Δημόσιων και Ιδιωτικών έργων». 

Η δημιουργία του Μητρώου Κατασκευαστών είναι σίγουρα ένα θετικό εγχείρημα για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος παραγωγής τεχνικών έργων στη χώρα μας. Ωστόσο, εκφράζεται η άποψη πως η αναφορά για δημιουργία Μητρώου Εργοληπτικών Επιχειρήσεων Ιδιωτικών Έργων (ΜΗ.ΕΕ.ΙΔ.Ε.) με κριτήρια παρόμοια αυτών που εφαρμόζονται για τα δημόσια έργα, δεν είναι βέβαιο πως μπορεί να διασφαλίζει την προστασία και το συμφέρον των ιδιοκτητών και των επενδυτών. 

Αίτημα δεκαετιών αποτελεί η δημιουργία, μεταξύ άλλων μέτρων, Μητρώου Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων (ΜΗ.Κ.Ι.Ε.), το οποίο σκέφτεται να υιοθετήσει η πολιτική ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου, με σχετικό Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ 71/2019). 

Για όσους παρακολουθούν τα δρώμενα στο χώρο των κατασκευών και γνωρίζουν την ιστορία γύρω από το θέμα “ΜΗ.Κ.Ι.Ε”, το παραπάνω δημιουργεί μια σειρά από εύλογα ερωτήματα όπως: 

• Το ότι επί σειρά ετών δεν ευοδώθηκε το σχετικό αίτημα, μήπως σημαίνει ότι ήταν σε λάθος βάση;
• Υπάρχει αυτή τη φορά πραγματική βούληση από την Πολιτεία για λύση στο όλο θέμα ή είναι πάλι ένα “ανακάτεμα” ιδεών για την εξυπηρέτηση κάποιων συντεχνιακών μικροσυμφερόντων ή και πολιτικών σκοπιμοτήτων;
• Το προτεινόμενο ΠΔ, λαμβάνει υπόψη του τη σχετική γόνιμη εμπειρία από την ώριμη ευρωπαϊκή αγορά ή είναι απλά μια νέα μορφή  “εκτόνωσης” θεμάτων που ταλανίζουν τον κατασκευαστικό κλάδο της χώρας;
• Μήπως θα πρέπει να προβληματισθούμε αν πράγματι θέλουμε να δούμε τα πράγματα με σοβαρότητα και με ειλικρινή διάθεση για πρόοδο στα θέματα ποιότητας και ασφάλειας των κατασκευών;

Ίσως είναι πλέον καιρός να ενστερνιστούμε τη βασική αρχή πως ένα τεχνικό έργο ως κοινωνικό αγαθό που είναι, πρέπει να εξυπηρετεί το κοινωνικό σύνολο μέσα από συνθήκες υγιούς επιχειρηματικού ανταγωνισμού. Και, η Πολιτεία οφείλει να θέσει κανόνες και αρχές που συνάδουν με την ευρύτερη ευρωπαϊκή πρακτική εμπειρία. 

Ποιότητα και εγγύηση κατασκευών 

Προκαλεί εντύπωση η συνεχιζόμενη εκκρεμότητα για θέσπιση κατάλληλων μέτρων που να εξασφαλίζουν ουσιαστικό έλεγχο της ποιότητας κατασκευών και η χρόνια αδυναμία για διαμόρφωση ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου που να διασφαλίζει κάποιο αποδεκτό αίσθημα δικαίου στα θέματα ευθύνης στο χώρο των τεχνικών έργων. Είτε αναφερόμαστε σε τεχνικά έργα υποδομής είτε, κυρίως, σε κατασκευές κτηρίων. 

Πολίτες ταλαιπωρούνται ή χάνουν χρόνο και χρήματα από τις κακοτεχνίες των έργων, ανήμποροι τις περισσότερες φορές να βρουν το δίκιο τους. Αν για τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι  η προστασία του Καταναλωτή - Πολίτη θα μπορούσε ίσως να αφεθεί στους νόμους της αγοράς, κάτι τέτοιο δεν ισχύει για την ποιότητα των κατασκευών,  η οποία δεν μπορεί να εκτιμηθεί “δια γυμνού οφθαλμού” από τον Καταναλωτή - Αγοραστή. Άλλωστε δεν αγοράζουμε κάθε μέρα σπίτι ώστε την επόμενη φορά να απευθυνθούμε σε άλλο «μαγαζί». 

Ο Καταναλωτής έχει κάθε λόγο τη στιγμή που πληρώνει, να απαιτεί τεκμηριωμένη αξιοπιστία και εγγύηση ποιότητας και ασφάλειας για την κατασκευή που αγοράζει. 

Όταν αγοράζουμε ένα μηχάνημα που έχει διάρκεια ζωής περί τα 15 χρόνια, αυτό συνοδεύεται στην πράξη από εγγύηση ενός έτους (στα αυτοκίνητα, ως γνωστό, είναι πολύ περισσότερο). Γιατί να μη συμβαίνει κάτι ανάλογο και με την αγορά κατοικίας που θεωρητικά έχει μια διάρκεια ζωής της τάξεως των 150 χρόνων; Δεν είναι λογικό να υπάρχει κάποια 10ετής Εγγύηση Κατασκευαστή για τυχόν δομικές ατέλειες (κρυφά ελαττώματα) που μπορεί να επηρεάζουν την ασφάλεια  και την αντοχή της κατασκευής στο χρόνο; 

Εξάλλου, αυτό δεν είναι και το πνεύμα του Νομοθέτη στο άρθρο 693 του Αστικού Κώδικα, όπου ρητά αναφέρεται πως ο Κατασκευαστής είναι υπόλογος έναντι του Πελάτη του επί 10ετία, για τυχόν ουσιώδεις ατέλειες της κατασκευής που παραδίδει; 

Πόσοι γνωρίζουν πως η εγγύηση αυτή μπορεί να παρέχεται από κάποια  Ασφαλιστική Εταιρεία; Και όμως κάτι τέτοιο υπάρχει σε πολλές χώρες της Ευρώπης. όπου πολλοί ιδιωτικοί Φορείς Ανάπτυξης Ακινήτων (REAL ESTATE), προωθούν τη 10ετή ασφαλιστική εγγύηση ως “τεκμήριο ποιότητας” (Quality Label)! Άσχετα από τη διάθεση ή μη της Πολιτείας να θεσμοθετήσει κανόνες και αρχές ποιότητας – εγγυήσεων, κάποιοι Φορείς Ανάπτυξης Ακινήτων που δραστηριοποιούνται στην εγχώρια αγορά θα μπορούσαν ίσως να δουν θετικά το όλο θέμα και να το αξιοποιήσουν ως χρήσιμο εργαλείο marketing, ιδιαίτερα στην παρούσα περίοδο της τρέχουσας οικονομικής ανάπτυξης; 

Ο ρόλος της Ασφάλισης

Ο Γράφων έχει επανειλημμένα αναφερθεί στον καταλυτικό ρόλο που μπορεί να έχει ο θεσμός της Ασφάλισης στη διασφάλιση της ποιότητας των τεχνικών έργων. Αναλύοντας την πρακτική εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών διαφαίνεται πως ο θεσμός της Ασφάλισης μπορεί να είναι καταλυτικός, μέσω της συστηματικής απαίτησης για «Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης» των Φορέων Παροχής Υπηρεσιών Μελέτης, Επίβλεψης & Ελέγχων και για ασφαλιστική κάλυψη της «10ετούς Ευθύνης Κατασκευαστή ή 10ετούς Εγγύησης Κατασκευής» που αφορά τους Εργολάβους Κατασκευαστές (περιλαμβάνονται Υπεργολάβοι και Προμηθευτές). 

Προς τούτο, ίσως θα ήταν σκόπιμο να μελετήσουμε και να αντιγράψουμε παραδοσιακά ανεπτυγμένες χώρες όπως Γαλλία, Βέλγιο, Αγγλία, Ισπανία ή Ιταλία. Σχετικά, αξίζει να επισημανθεί το παράδειγμα  της Ισπανίας η οποία πριν αρκετά χρόνια “αντέγραψε” το μοντέλο της Γαλλίας σε ότι αφορά το σύστημα παραγωγής κτιριακών έργων. Ειδικότερα, όχι απλά το ”αντέγραψε” αλλά αφού το μελέτησε, πήρε τα θετικά στοιχεία και διαμόρφωσε ένα πιο σύγχρονο σύστημα προσδιορίζοντας με αντικειμενικότητα το ρόλο και τις ευθύνες των διαφόρων φορέων που μετέχουν στην κατασκευή. 

Συγκεκριμένα, διαμόρφωσε κατάλληλο σύστημα ελέγχων ποιότητας και εγγυήσεων για το τελικό αποτέλεσμα, προς όφελος του καταναλωτή – χρήστη της κατασκευής. Δηλαδή, αυτού ο οποίος σε τελευταία ανάλυση πληρώνει την ποιότητα και “την πληρώνει” για τη μη ποιότητα! Κάτι το οποίο θα πρέπει να αποτελεί βασικό μέλημα της Πολιτείας που μεριμνά και ενδιαφέρεται για την ασφάλεια και ευημερία των Πολιτών της.

Αναφερόμενοι στην ανάγκη για νέα εξειδικευμένα ασφαλιστικά προϊόντα όπως τα προαναφερθέντα, εύλογα τίθενται ερωτήματα όπως  “γιατί και πως” και “με ποια ασφαλιστική αγορά”. Σίγουρα οι απαντήσεις δεν είναι απλές. Ωστόσο, υπάρχουν και είναι -μπορούν να είναι- εύκολα κατανοητές σε όσους έχουν τη διάθεση να διερευνήσουν το θέμα υπερβαίνοντας τις πρακτικές του εύκολου και γρήγορου κέρδους με την ελάχιστη (ή δίχως) προσπάθεια.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!