Καθώς η Κομισιόν ετοιμάζεται να παρουσιάσει το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό της Πλαίσιο, δηλαδή τον νέο 7ετή προϋπολογισμό της, που θα ισχύει από το 2028 έως το 2034, οι μάχες χαρακωμάτων στις Βρυξέλλες κορυφώνονται για τις πηγές εσόδων, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ετοιμάζεται, στο παρασκήνιο, να πυροδοτήσει μια βόμβα… μεγατόνων, η οποία δεν θα αφορά στην άμυνα, το κλίμα ή τη μετανάστευση, αλλά στον καπνό.

Σύμφωνα με διαρροές στον ευρωπαϊκό Τύπο, αλλά και με επίσημα κρατικά έγγραφα από υπηρεσίες κρατών μελών που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, η Κομισιόν μελετά ένα σχέδιο για αυξήσεις στον ειδικό φόρο καπνού που θα αγγίζουν ακόμη και το ιλιγγιώδες 1.090% και θα επιβληθούν ενιαία σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Επιτροπή δεν έχει τοποθετηθεί δημοσίως εάν θα προτείνει αναθεώρηση της Οδηγίας για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης καπνού (TED), που ισχύει από το 2011. Ωστόσο, πριν από μερικές εβδομάδες διέρρευσε στο Euractiv σχέδιο πρότασης για την αναθεώρηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στον καπνό, το οποίο προτείνει σημαντικές αυξήσεις στους φόρους για όλα τα καπνικά είδη, είτε πρόκειται για τσιγάρα και χύμα καπνό, είτε πρόκειται για θερμαινόμενα προϊόντα.

Νέες πηγές εσόδων

Στον οδικό χάρτη που έδωσε στη δημοσιότητα η Κομισιόν τον Φεβρουάριο του 2025 για τον νέο 7ετή προϋπολογισμό, προτείνει νέες πηγές εσόδων:

«Για να είναι ο προϋπολογισμός της ΕΕ αντάξιος των φιλοδοξιών μας, να διασφαλίσει την αποπληρωμή των δανείων του NextGenerationEU (που θα ξεκινήσει μετά το 2027) και ταυτόχρονα να διατηρήσει σταθερές τις εθνικές οικονομικές συνεισφορές των κρατών μελών, πρέπει να εισαχθούν νέοι ίδιοι πόροι», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Και φαίνεται πως η φορολογική καταιγίδα στα καπνικά προϊόντα είναι μια νέα πηγή εσόδων που η Κομισιόν επιδιώκει να εγκαινιάσει.

Τα τρία σενάρια - φωτιά

Η πρόταση που έχει δει το φως της δημοσιότητας προτείνει τρία σενάρια με δυσθεώρητες αυξήσεις στην φορολογία των καπνικών προϊόντων. Ένα ήπιο, ένα μεσαίο και ένα σκληρό. Ειδικότερα προτείνεται:

• Τσιγάρα: Αύξηση του ελάχιστου φόρου κατά 72% έως 139%.
• Καπνός (στριφτά τσιγάρα): Αύξηση του ελάχιστου φόρου κατά 158% έως 258%.
• Πούρα και πουράκια: Αύξηση του ελάχιστου φόρου κατά 792% έως 1.092%.
• Θερμαινόμενα προϊόντα καπνού: Φόρος από 88 έως 108 ευρώ ανά 1.000 τεμάχια (ή 125 – 155 ευρώ ανά κιλό), ενώ σήμερα φορολογούνται με περίπου 73 ευρώ ανά 1.000 τεμάχια, κατά μέσο όρο, λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά καθεστώτα σε κάθε χώρα.
• Ηλεκτρονικά τσιγάρα: Προτείνεται κλιμακωτός φόρος με βάση την περιεκτικότητα σε νικοτίνη: 0,36 ευρώ/ml για υγρά με περιεκτικότητα νικοτίνης άνω των 15 mg/ml και 0,12 ευρώ/ml για τα πιο ελαφριά.

Αλυσιδωτές αντιδράσεις και πολιτικές ενστάσεις

Η νέα Οδηγία προκαλεί ήδη αλυσιδωτές αντιδράσεις, πριν καν παρουσιαστεί επίσημα, κυρίως επειδή τα έσοδα από το νέο πανευρωπαϊκό χαράτσι προβλέπεται – σύμφωνα πάντα με τις διαρροές – να ενισχύσουν τον κοινοτικό προϋπολογισμό και όχι τους κρατικούς των χωρών-μελών της Ένωσης, σε μια στιγμή κατά την οποία η Ευρώπη αναζητά νέες πηγές εσόδων για να χρηματοδοτήσει – μεταξύ άλλων – και τον επανεξοπλισμό της μέσω του ReArm.

Σφοδρή είναι ήδη η αντίδραση της Σουηδίας, με την Σουηδή υπουργό Οικονομικών Elisabeth Svantesson να δηλώνει πως μια πανευρωπαϊκή αύξηση της φορολογίας στον καπνό και τα καπνικά προϊόντα θα ήταν «εντελώς απαράδεκτη», κυρίως επειδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο τα έσοδα του φόρου να κατευθύνονται στην ΕΕ και όχι στη Σουηδία, αναφέρει το Bloomberg.
«Είναι προφανές πως τα έσοδα των συγκεκριμένων φόρων πρέπει να ευνοούν την Σουηδία και όχι τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών», δήλωσε στο Χ η Svantesson, ενώ η Κομισιόν αρνείται επίσημα να σχολιάσει το οτιδήποτε πάνω στο θέμα.

Η γεωπολιτική πίσω από τη φορολογία

Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό Τύπο, την αναθεώρηση της Οδηγίας για τη φορολογία στα καπνικά προϊόντα (Tobacco Excise Tax Directive – TED) προωθεί σθεναρά μια συμμαχία 15 κρατών-μελών, υπό την ηγεσία της Γαλλίας και της Ολλανδίας.

Για να περάσει, όμως, οποιαδήποτε αλλαγή στην Οδηγία TED απαιτείται ομόφωνη έγκριση και από τα 27 κράτη μέλη. Κι όπως αναφέρει το EUReporter, ενώ η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία και άλλες χώρες υποστηρίζουν την πρόταση, χώρες όπως η Σουηδία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ρουμανία είναι πιθανό να αντισταθούν.

«Για αυτές, το ζήτημα δεν είναι μόνο η υγεία ή τα έσοδα, αλλά η διάβρωση της εθνικής αυτονομίας στη φορολογία», αναφέρει το EUReporter.

Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα

Ειδικά για τη χώρα μας, η συγκεκριμένη πρόταση αναμένεται να επιφέρει σαρωτικές ανατιμήσεις. Καθώς στην Ελλάδα η μέση τιμή πώλησης των τσιγάρων είναι 50% έως και 70% χαμηλότερη σε σύγκριση με πολλά άλλα κράτη (όπως Αγγλία, Ιρλανδία, Γαλλία, Ολλανδία κ.ά.), η αύξηση του ελάχιστου φόρου πανευρωπαϊκά μπορεί να οδηγήσει την πώληση πακέτου σε τιμές… Λουξεμβούργου ή Γερμανίας, πάνω από τα 6 ή και 7 ευρώ.

Οι εκτιμήσεις είναι πως οι προτεινόμενοι φόροι θα αυξήσουν τις τιμές στο πακέτο των παραδοσιακών τσιγάρων κατά 2-3 ευρώ, ενώ η επιβάρυνση στον καπνό μπορεί να φτάσει έως και τα 5 ευρώ, αφού προτείνεται η αύξηση του φόρου έως και 258% – από τα 60 ευρώ ανά κιλό, στα 215 ευρώ – εξαλείφοντας το πλεονέκτημα τιμής που απολάμβανε μέχρι σήμερα.

Ένα πακέτο 20 τσιγάρων το οποίο πωλείται σήμερα προς 4,60 ευρώ ενσωματώνει φόρους 3,74 ευρώ. Με το δυσμενέστερο σενάριο (αύξηση φόρου 139%), το σύνολο όλων των φόρων θα υπερβαίνει πλέον τα 6 ευρώ, με την τελική τιμή του πακέτου να φτάνει ή να ξεπερνά τα 7 ευρώ.

Λαθρεμπόριο και απώλεια εσόδων

Η ίδια η έκθεση της Κομισιόν προβλέπει αύξηση των τιμών και όχι αμελητέα μείωση του όγκου των πωλήσεων, με τη νέα φορολογία να αυξάνει τον εναρμονισμένο πληθωρισμό (ΔΤΚ) από 0,18 έως και 0,55 ποσοστιαίες μονάδες, τουλάχιστον.

Σύμφωνα όμως με κύκλους της αγοράς, δεν είναι μόνο η αύξηση των τιμών το πρόβλημα, αλλά κυρίως η έξαρση του λαθρεμπορίου των παράνομων τσιγάρων που εκτιμάται ότι θα ακολουθήσει.

Σύμφωνα με την ετήσια ανεξάρτητη έκθεση της KPMG, το ποσοστό των παράνομων τσιγάρων εκτιμήθηκε στην Ελλάδα το 2024 στο 17,5% της συνολικής κατανάλωσης, μειωμένο κατά 6,2 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2023 (23,7%).

Τα χαμένα έσοδα για τα δημόσια ταμεία της Ελλάδας υπολογίζονται σε 438 εκατ. ευρώ για το 2024, ενώ σε επίπεδο Ε.Ε. καταναλώθηκαν 38,9 δισ. παράνομα τσιγάρα, με απώλειες 14,9 δισ. ευρώ (+3,3 δισ. σε σχέση με το 2023).

Ίσως δεν είναι τυχαίο πως οι δύο χώρες που πρωτοστατούν στο lobbying για την αναθεώρηση της Οδηγίας TED είναι και αυτές που κρατούν τα σκήπτρα του λαθρεμπορίου:

• Η Γαλλία, διατήρησε το 2024 την πρώτη θέση στην κατανάλωση παράνομων τσιγάρων, με 37,6% της συνολικής κατανάλωσης.
• Η Ολλανδία, κατέγραψε το 2024 για πρώτη φορά σημαντική αύξηση στην παράνομη κατανάλωση (17,9%).

Ο νυν επίτροπος Φορολογίας, Βόπκε Χούκστρα, ήταν πριν πέντε χρόνια υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας που αύξησε σημαντικά τον ειδικό φόρο καπνού. Το αποτέλεσμα; Το λαθρεμπόριο τριπλασιάστηκε (από 6,2% το 2020, σε 17,9% το 2024), με απώλειες 869 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με την KPMG.

Πλήγμα στην ελληνική παραγωγή

Κατά πολλούς αναλυτές, η αναθεώρηση της Οδηγίας TED είναι και μια προσπάθεια χωρών της Βόρειας Ευρώπης να επιβάλλουν τη δική τους φορολογική πολιτική στα καπνικά προϊόντα σε χώρες της Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης, οι οποίες έχουν διαφορετικές οικονομίες και ανάγκες.

Για παράδειγμα, στα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού που η Ελλάδα παράγει και εξάγει, οι χώρες του Νότου καλούνται να υπερδιπλασιάσουν τη φορολογία, ενώ στη Γαλλία και την Ολλανδία η επίπτωση είναι μηδαμινή.

Η Ελλάδα, που καλλιεργεί, μεταποιεί και εξάγει καπνικά προϊόντα από τρία εργοστάσια, θα δεχθεί πλήγμα στη παραγωγή και στις εξαγωγές, ενώ ενδεχομένως θα αποτρέψει και μελλοντικές επενδύσεις εντός της Ε.Ε.

Το κρίσιμο ερώτημα

Και όσο πλησιάζουμε στην παρουσίαση του νέου 7ετούς προϋπολογισμού της ΕΕ, τόσο θα πολλαπλασιάζονται τα ερωτήματα:
Θα περιλαμβάνει η πρόταση εξαιρέσεις, ευελιξία ή ρυθμίσεις κατανομής εσόδων για να κερδίσει την υποστήριξη των αντιφρονούντων; Ή μήπως η εθνική αντιπολίτευση θα καταργήσει το σχέδιο πριν καν φτάσει στο Κοινοβούλιο;

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!