Η αυξημένη ευαλωτότητα του προϋπολογισμού σε ενδεχόμενη νέα πληθωριστική έξαρση φαίνεται ότι αφαιρεί από τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς το μέτρο της τιμαριθμοποίησης της φορολογικής κλίμακας. Και ενώ το «πακέτο» της ΔΕΘ δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα, η Eurobank, στη μελέτη που δημοσιοποίησε χθες, υπογραμμίζει ότι η μη προσαρμογή της φορολογικής κλίμακας δημιουργεί σημαντική επιβάρυνση, κυρίως στα μεσαία εισοδήματα, καθώς λειτουργεί σαν αόρατος πληθωριστικός φόρος.
Σύμφωνα με τη μελέτη της Eurobank, το 37% της αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης την περίοδο 2021–2023 οφείλεται αποκλειστικά στο ότι τα κλιμάκια δεν αναπροσαρμόστηκαν με τον δείκτη τιμών. Η Eurobank υπολογίζει ότι, αν είχε εφαρμοστεί πλήρης τιμαριθμοποίηση, τα φορολογικά έσοδα του 2023 από μισθούς, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα θα ήταν κατά 9,2% χαμηλότερα.
Οι αναλυτές της τράπεζας υπογραμμίζουν, εξάλλου, ότι η επίπτωση είναι άνιση, καθώς σχεδόν η μισή αύξηση (47%) της φορολογικής επιβάρυνσης στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους προήλθε από τη μη προσαρμογή, ενώ στα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα η επίδραση περιορίστηκε μόλις στο 16%. Τα μεσαία και ανώτερα μεσαία στρώματα είναι εκείνα που πλήττονται περισσότερο, καθώς μετακινούνται γρηγορότερα σε υψηλότερα κλιμάκια, ακόμα και όταν οι αυξήσεις στους μισθούς τους απλώς αντισταθμίζουν τον πληθωρισμό.
Οι λόγοι του «παγώματος»
Το οικονομικό επιτελείο αναγνωρίζει ότι το πάγωμα φορολογικών κλιμακίων σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού οδηγεί σε υπέρμετρη φορολογική επιβάρυνση και, για τον λόγο αυτό, στις αρχές του χρόνου άνοιξε η συζήτηση. Ωστόσο, η κρίση στη Μέση Ανατολή προσέθεσε μια ακόμα πηγή αβεβαιότητας και, σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο τιμαριθμοποίησης μπαίνει στον «πάγο».
Κι αυτό γιατί, σε σενάριο πληθωρισμού 9%, δηλαδή στο επίπεδο του 2022, η αυτόματη προσαρμογή των κλιμακίων θα είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια εσόδων που, για να είναι διαχειρίσιμες ώστε να μη δημιουργηθούν δημοσιονομικές παρενέργειες, θα έπρεπε να αντισταθμιστεί με αυξήσεις φόρων ή/και περικοπές δαπανών.
Τα σενάρια της Eurobank
Η Eurobank, μέσω της μελέτης της, εξετάζει τρία σενάρια τιμαριθμοποίησης, προκρίνοντας το «Μοντέλο Πορτογαλίας», βάσει του οποίου η τιμαριθμοποίηση είναι ήπια, δηλαδή τα κλιμάκια δεν ακολουθούν όλο τον πληθωρισμό αλλά μόνο μέρος του, ώστε να περιορίζεται το δημοσιονομικό κόστος, προσφέροντας παράλληλα ανακούφιση στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Απώλεια θα ήταν μόλις 0,2% του ΑΕΠ – με πρωτογενές πλεόνασμα εντός των στόχων – «και θα άφηνε μεγαλύτερο περιθώριο για την παράλληλη εφαρμογή άλλων μέτρων ελάφρυνσης των φορολογικών βαρών των μεσαίων στρωμάτων και δη των μισθωτών».
Σε ό,τι αφορά τα άλλα δύο σενάρια που εξετάζονται:
- Πλήρης προσαρμογή: Αυτόματη αναπροσαρμογή όλων των κλιμακίων με βάση τον πληθωρισμό. Απώλεια εσόδων 0,4% του ΑΕΠ το 2025, αλλά διατήρηση του πρωτογενούς πλεονάσματος πάνω από 2%.
- Μερική προσαρμογή: Αναπροσαρμογή με βάση τον δομικό (πυρήνα) πληθωρισμό. Ηπιότερο κόστος, με παράλληλη ανακούφιση των μεσαίων στρωμάτων.
Η επιλογή του πορτογαλικού μοντέλου θα μπορούσε να αποτελέσει μια ενδιάμεση λύση, ισορροπώντας την ανακούφιση των φορολογουμένων με τη διατήρηση της δημοσιονομικής ευστάθειας.
Η σύγκριση με την Ευρώπη
Σημειώνεται ότι, από τη σύγκριση της φορολογικής επιβάρυνσης με άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νόμου, προκύπτει ότι για μέσο άγαμο μισθωτό η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στο μέσο όρο. Όμως, για τις οικογένειες με παιδιά, η συνολική επιβάρυνση (φόροι και εισφορές) στην Ελλάδα είναι η υψηλότερη μεταξύ των χωρών που συγκρίνονται.
Η Eurobank βάζει μια ακόμα παράμετρο στο δημόσιο διάλογο, αυτή του επαναπατρισμού των Ελληνίδων και των Ελλήνων που εγκατέλειψαν τη χώρα στα χρόνια της κρίσης, με την καθαρή εκροή, ακόμη και σήμερα, να φτάνει τις 260.000 ανθρώπους σε σχέση με το 2009, στην πλειοψηφία τους άνθρωποι υψηλότερης της μέσης κατάρτισης και σε παραγωγικές ηλικίες.
Η αναγκαιότητα επιστροφής τους υπαγορεύεται από κοινωνικούς και εθνικούς λόγους, δεδομένων των δυσμενών δημογραφικών προβολών: η ΕΕ αναμένει ότι μέχρι το 2070 ο πληθυσμός της χώρας θα είναι κάτω από τα 8 εκατ. και περίπου ένας στους τρεις κατοίκους θα είναι άνω των 65 ετών. Υπαγορεύεται όμως και από αμιγώς οικονομικούς λόγους, δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή η οικονομία λειτουργεί υπό καθεστώς υπερθέρμανσης και παρατηρούνται σημαντικές ελλείψεις προσωπικού σχεδόν στο σύνολο των κλάδων της οικονομίας, ιδίως σε εκείνους που χρειάζονται ειδικευμένο δυναμικό.
Φορολογικά κίνητρα και επαναπατρισμός
Ωστόσο, όπως υπογραμμίζεται στη μελέτη, το είδος των εργαζομένων που θέλουμε να κινητροδοτήσουμε να επαναπατριστούν (εξειδικευμένα στελέχη επιχειρήσεων, των οποίων οι αμοιβές τους κατατάσσουν στα ανώτερα μεσαία στρώματα των μισθωτών) είναι εκείνοι με την υψηλότερη συγκριτικά φορολογική επιβάρυνση, αλλά και τη μεγαλύτερη αρνητική επίδραση από τη μη τιμαριθμοποίηση της κλίμακας της φορολογίας εισοδήματος.
Η Κυβέρνηση έχει παράσχει το κίνητρο της φορολογικής έκπτωσης για 7 έτη για όσους επιλέξουν να επαναπατριστούν, αλλά ένα φορολογικό σύστημα με μονιμότερα λελογισμένες επιβαρύνσεις και προβλεψιμότητα θα ήταν πιο ελκυστικό. Εξάλλου, να σημειωθεί εκ νέου ότι η μισθωτή εργασία, και δη σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις, είναι συμβατή με ένα παραγωγικό μοντέλο υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και ταχύτερης ανάπτυξης.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
