Τον Δεκέμβριο του 2020, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωνε μία σειρά μέτρα για την ενίσχυση της στήριξης της οικονομίας, η οποία μόλις είχε αρχίσει να ανακάμπτει από τη μεγάλη ύφεση που προκάλεσε η πανδημία.
Το πιο σημαντικό από τα μέτρα ήταν η αύξηση του έκτακτου προγράμματος αγορών ομολόγων (PEPP) κατά 500 δισ. ευρώ στα 1,85 τρισ. ευρώ και η επέκτασή του έως τουλάχιστον τον Μάρτιο του 2022. Παράλληλα, η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι θα επανεπενδύει το κεφάλαιο των ομολόγων αυτών που λήγουν έως τουλάχιστον το τέλος του 2023 και επέκτεινε έως τον Ιούνιο του 2022 τα πολύ χαμηλά επιτόκια με τα οποία έδινε δάνεια στις τράπεζες (στο πλαίσιο του λεγόμενου TLTRO III). Η ΕΚΤ ξεκαθάριζε, επίσης, ότι θα συνέχιζε τις καθαρές αγορές ομολόγων έως ότου κρίνει ότι έχει τελειώσει η φάση της κρίσης του κορονοϊού.
Διαφορετικές οι συνθήκες σήμερα
Μετά από ένα χρόνο, συγκεκριμένα την ερχόμενη Πέμπτη 16 Δεκεμβρίου, η ΕΚΤ καλείται να πάρει ξανά σημαντικές αποφάσεις για τη νομισματική πολιτική που θα ακολουθήσει το 2022. Μόνο που οι οικονομικές συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές από πέρυσι, καθώς η ανάκαμψη στην Ευρωζώνη είναι ισχυρή, με έναν ρυθμό που εκτιμάται στο 5% φέτος και πάνω από το 4% το 2022, ενώ ο πληθωρισμός έχει δείξει τα δόντια του μετά από αρκετές δεκαετίες που ήταν σε λήθαργο, φθάνοντας στο 4,8% τον Νοέμβριο.
Αν και η αβεβαιότητα για την πορεία της οικονομίας εξακολουθεί να είναι μεγάλη όσο «ο κορονοϊός είναι εδώ», με τις εξάρσεις και τις νέες μεταλλάξεις, όπως της Ομικρον, ωστόσο είναι πλέον σαφές ότι ο πληθωρισμός προβληματίζει την ΕΚΤ και θα επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό τις αποφάσεις που θα ληφθούν την Πέμπτη στην κατεύθυνση σημαντικού περιορισμού της σημερινής στήριξης.
Προς συμβιβασμό των «γερακιών» και των «περιστεριών»
Από τις επίσημες δηλώσεις σημαντικών παραγόντων της ΕΚΤ τις τελευταίες ημέρες και από τις διαρροές στον Τύπο προκύπτει ότι η κεντρική τράπεζα θα κινηθεί σε αποφάσεις που θα αποτελούν αντικείμενο συμβιβασμού μεταξύ των «γερακιών» που θέλουν απότομο και μεγάλο περιορισμό της στήριξης για να αντιμετωπισθεί σθεναρά ο πληθωριστικός κίνδυνος και των «περιστεριών» που θέλουν να συνεχισθεί μία σημαντική στήριξη όλο το 2022 για να διασφαλισθεί η ανάκαμψη της οικονομίας.
Ολες οι ενδείξεις συγκλίνουν ότι το PEPP θα ολοκληρωθεί τον ερχόμενο Μάρτιο, έχοντας συμπληρώσει μία διετία, αλλά οι επανεπενδύσεις ομολόγων του που λήγουν θα μπορούν να συνεχισθούν έως το τέλος του 2023 ή ακόμη και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, οι καθαρές αγορές ομολόγων – και συνεπώς η στήριξη της οικονομίας – θα συνεχισθούν μέσω του τακτικού προγράμματος (APP) που ισχύει από το 2015 και εξακολούθησε να τρέχει και την τελευταία διετία παράλληλα με το PEPP.
Το ερώτημα είναι πόσο μειωμένη θα είναι η στήριξη αυτή, που θα δίνεται μέσω του APP, σε σχέση με τη σημερινή (που δίνεται συνδυαστικά από το PEPP και το APP) και για πόσο χρόνο. Σε κάθε περίπτωση, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η μείωση από τον Απρίλιο θα είναι σημαντική, καθώς θα υπάρξει μεν κάποια αύξηση των μηνιαίων αγορών μέσω του APP, που σήμερα είναι 20 δισ. ευρώ τον μήνα, αλλά αυτή θα υπολείπεται της συνολικής σημερινής στήριξης που φθάνει τα 70-80 δισ. ευρώ τον μήνα.
Δύο σενάρια για το APP
Δύο σενάρια έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Το πρώτο είναι να αποφασισθεί ένα συνολικό ύψος αγορών έως το τέλος του 2022, χωρίς να θεωρείται αναγκαία η πλήρης υλοποίησή τους. Το δεύτερο προβλέπει να αποφασισθεί η αύξηση του APP για μία μικρότερη περίοδο, με τη δέσμευση ότι αυτές θα συνεχιστούν, αλλά το ύψος τους θα συζητηθεί αργότερα και πιθανόν να μειωθεί, αν η οικονομία συνεχίσει να αναπτύσσεται, όπως αναμένεται.
Εκτός από το συνολικό ύψος των αγορών ομολόγων, αυτό που προβληματίζει εξίσου ή περισσότερο την ΕΚΤ είναι οι πιθανές επιπτώσεις που θα υπάρξουν στο κόστος δανεισμού των πιο ευάλωτων χωρών, όπως της Ιταλίας, ιδιαίτερα δε της Ελλάδας, τα ομόλογα της οποίας έγιναν κατ’ εξαίρεση δεκτά στο πλαίσιο του PEPP, αλλά δεν είναι επιλέξιμα για το APP, επειδή δεν έχουν ακόμη επενδυτική διαβάθμιση.
Μέσο προστασίας για τα ελληνικά ομόλογα
Από όσα δήλωσε η Ιζαμπελ Σνάμπελ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, η οποία κάνει την εισήγηση στο Διοικητικό Συμβούλιο για τις αποφάσεις, αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρξει ένα αξιόπιστο μέσο που θα αποτρέψει μία μεγαλύτερη της αναμενόμενης αύξηση του κόστους δανεισμού για τις χώρες αυτές, που προφανώς θα ακύρωνε τον χαρακτήρα της νομισματικής πολιτικής και θα τις έφερνε σε δύσκολη θέση.
Πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας αναφέρουν ότι αυτό το αξιόπιστο μέσο μπορεί να είναι ο τρόπος που θα επανεπενδύεται το κεφάλαιο των ομολόγων που ωριμάζουν και έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο του PEPP. Με το σημερινό σύστημα, η επανεπένδυση γίνεται σε αντίστοιχους τίτλους με αυτούς που έχουν λήξει, δηλαδή αν λήγει ένα γερμανικό 5ετές ομόλογο που έχει αγοράσει η ΕΚΤ, θα πρέπει να αγοράσει επίσης έναν γερμανικό 5ετή τίτλο. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η ΕΚΤ έχει εξετάσει να κάνει γεωγραφικά πιο ευέλικτες τις επανεπενδύσεις, δηλαδή να μπορεί όταν λήγουν γερμανικοί τίτλοι να αγοράζονται ιταλικά ή ελληνικά ομόλογα. Αν, πράγματι, αποφασισθεί αυτό και ανάλογα με τις σχετικές λεπτομέρειες, θα μπορούσε να προστατεύσει τα ελληνικά ομόλογα από μεγάλες αυξήσεις των αποδόσεων. Σημειώνεται ότι η απόδοση των 10ετών τίτλων του ελληνικού δημοσίου έχει αυξηθεί το τελευταίο διάστημα στο 1,35% εν αναμονή της απόφασης της Πέμπτης.
Σε κάθε περίπτωση, το τι ακριβώς θα ισχύσει με τα ελληνικά ομόλογα και γενικότερα το QE της ΕΚΤ θα το μάθουμε την Πέμπτη. Το πόσο θα επηρεασθεί το κόστος δανεισμού στην Ελλάδα και γενικότερα στην Ευρωζώνη θα φανεί αμέσως μετά, από τις αντιδράσεις της αγοράς. Πάντως, η Σνάμπελ εκτίμησε ότι δεν είναι δυνατό να διατηρηθούν οι σημερινές ιστορικά χαμηλές αποδόσεις τους, όταν είναι ορατός ο πληθωριστικός κίνδυνος, μία άποψη που εξέφρασε πρόσφατα και η επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Γκίτα Γκόπινατ, αναφερόμενη συνολικά στις κεντρικές τράπεζες.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
